Binnenkort ruimere mogelijkheden voor rechtstreekse tenuitvoerlegging van Britse vonnissen in Nederland?

Inleiding

Deze publicatie gaat over een nieuwe verdrag dat ruimere mogelijkheden schept voor de rechtstreekse tenuitvoerlegging van vonnissen van buitenlandse rechtbanken, waaronder – na toetreding – die van het Verenigd Koninkrijk. Daarmee zou een einde komen aan aarzeling over het gebruik van asymmetrisch exclusieve forumkeuzebedingen die we in de praktijk veel zien in kredietovereenkomsten tussen Britse banken en Nederlandse cliënten.

Asymmetrisch exclusieve forumkeuzebedingen in de internationale financieringspraktijk

In de internationale financieringspraktijk bevatten kredietovereenkomsten vaak een asymmetrisch exclusief forumkeuzebeding. ‘Exclusief’ omdat de partijen bij een overeenkomst in een dergelijk beding afspreken dat ze geschillen in verband met de overeenkomst alleen zullen voorleggen aan de bevoegde rechterlijke instanties van een bepaald land. ‘Asymmetrisch’ omdat de exclusiviteit alleen geldt voor de kredietnemer, terwijl de kredietgever het recht houdt om geschillen ook aan bevoegde rechterlijke instanties van een ander land voor te leggen.

Belang van rechtstreekse tenuitvoerlegging buiten het Verenigd Koninkrijk

Een belangrijk deel van het Nederlandse (internationale) bedrijfsleven wordt gefinancierd door banken vanuit Londen op basis van kredietovereenkomsten onder Engels recht. Dergelijke kredietovereenkomsten bevatten meestal een forumkeuze voor de bevoegde rechterlijke instanties van het Verenigd Koninkrijk. Voor de betrokken banken is het van belang dat het vonnis van zo’n rechterlijke instantie niet alleen in het Verenigd Koninkrijk rechtstreeks ten uitvoer kan worden gelegd maar ook in andere betrokken landen, waaronder – als de kredietnemer een Nederlandse onderneming is – Nederland. Zonder die mogelijkheid van rechtstreekse tenuitvoerlegging in een ander land zou immers opnieuw een procedure moeten worden doorlopen voor de rechterlijke instanties van dat andere land, hetgeen in veel gevallen tot vertraging en extra kosten zou leiden.

Rechtstreekse tenuitvoerlegging van Britse vonnissen sinds Brexit

Tot Brexit gold op basis van de Brussel I-Verordening dat een bepaalde vonnissen van een Britse rechterlijke instantie rechtstreeks ten uitvoer konden worden gelegd in Nederland. Na Brexit is dat lastiger geworden. Britse vonnissen kunnen nu alleen nog rechtstreeks in Nederland ten uitvoer worden gelegd als ze afkomstig zijn van een rechterlijke instantie die bevoegd was op basis van een exclusief forumkeuzebeding. Dat volgt uit het Haags Forumkeuzeverdrag van 2005, waar het Verenigd Koninkrijk partij bij is. Een asymmetrisch exclusief forumkeuzebeding is echter geen exclusief forumkeuzebeding in de zin van het Haags Forumkeuzeverdrag. Er bestaat sinds Brexit geen juridische basis voor de rechtstreekse tenuitvoerlegging in Nederland van vonnissen van Britse rechterlijke instanties die hun bevoegdheid ontlenen aan een asymmetrisch exclusief forumkeuzebeding. Gelukkig is er een nieuw verdrag dat uitkomst kan bieden.

Nieuw verdrag    

Op 29 augustus jl. is de Europese Unie formeel toegetreden tot het Verdrag betreffende de erkenning en de tenuitvoerlegging van buitenlandse vonnissen in burgerlijke of handelszaken van 2 juli 2019. Als gevolg van de toetreding door de Europese Unie zijn ook de EU-lidstaten gebonden aan dit verdrag. Oekraïne is op dezelfde dag toegetreden. Het verdrag treedt op 1 november 2023 in werking. Eerder dit jaar werd het verdrag getekend door de Verenigde Staten en daaraan voorafgaand al door onder meer Israël en de Russische Federatie. Die staten hebben hun toetreding tot het verdrag echter nog niet geratificeerd. Anders dan het Haags Forumkeuzeverdrag voorziet het nieuwe verdrag in de erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen van gerechten waarvan de bevoegdheid op andere gronden dan een exclusief forumkeuzebeding is gebaseerd.

Toepassing

Het nieuwe verdrag is van toepassing op de erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen in burgerlijke of handelszaken. Bepaalde categorieën zaken zijn uitgezonderd, waaronder insolventie en familie- en erfrechtelijke aangelegenheden. Op grond van het verdrag moet een door een gerecht van een verdragsluitende staat (staat van herkomst) gegeven vonnis in een burgerlijke of handelszaak in een andere verdragsluitende staat (aangezochte staat) worden erkend en kan dat vonnis in die aangezochte staat ten uitvoer worden gelegd. Daarvoor is in de eerste plaats vereist dat het vonnis in de staat van herkomst rechtsgevolg heeft en ten uitvoer kan worden gelegd. Daarnaast moet er een grond zijn voor de erkenning en tenuitvoerlegging. Het verdrag bevat een ruime opsomming van in aanmerking komende gronden. Een van die gronden is dat het vonnis is gewezen door een gerecht dat is aangewezen in een schriftelijk of elektronisch vastgelegde overeenkomst anders dan een exclusief forumkeuzebeding. Het verdrag voorziet dus in erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen die zijn gewezen door een gerecht dat zijn bevoegdheid ontleent aan een asymmetrisch exclusief forumkeuzebeding.

Toekomstige rechtstreekse tenuitvoerlegging van Britse vonnissen

Hierboven kwam aan de orde dat het Verenigd Koninkrijk al partij is bij het Haags Forumkeuzeverdrag 2005, op grond waarvan een vonnis van een rechterlijke instantie van het Verenigd Koninkrijk rechtstreeks in Nederland ten uitvoer kan worden gelegd als de bevoegdheid van die instantie was gebaseerd op een exclusief forumkeuzebeding. De hoop en verwachting is dat het Verenigd Koninkrijk eveneens zal toetreden tot het nieuwe verdrag. Vanaf dat moment kunnen ook vonnissen van rechterlijke instanties van het Verenigd Koninkrijk rechtstreeks in Nederland ten uitvoer worden gelegd als de bevoegdheid van die instanties is gebaseerd op een asymmetrisch exclusief forumkeuzebeding.

Gevolgen voor de internationale financieringspraktijk

Sinds Brexit is er enige aarzeling over het gebruik van asymmetrisch exclusieve forumkeuzebedingen in kredietovereenkomsten tussen Britse banken en Nederlandse cliënten op het vaste land. We zien dat vanwege die aarzeling soms als alternatief voor arbitrage wordt gekozen. Als het Verenigd Koninkrijk toetreedt tot het nieuwe verdrag, is er geen reden meer voor aarzeling en kunnen Britse banken weer volledig vertrouwen op asymmetrisch exclusieve forumkeuzebedingen in kredietovereenkomsten met Nederlandse kredietnemers.

Bond Advocaten

De advocaten van Bond hebben veel ervaring met het beoordelen en opstellen van kredietovereenkomsten. We doen dat met oog voor de wederzijdse belangen, om op een voor beide partijen goed uitvoerbare en toekomstbestendige relatie uit te komen. We hanteren op maat gemaakte afspraken over kosten. Vraag ons naar de mogelijkheden.